Podstawy inwestowania na giełdzie – Przewodnik

Podstawy inwestowania na giełdzie

Inwestowanie na giełdzie papierów wartościowych to temat, który zyskuje na popularności wśród osób chcących pomnażać swoje oszczędności. Niniejszy przewodnik inwestycyjny ma na celu wprowadzenie czytelników w świat giełd oraz przedstawienie kluczowych informacji, które pozwolą na podjęcie świadomych decyzji inwestycyjnych. Zrozumienie, jak funkcjonuje giełda, jakie są podstawowe mechanizmy oraz jakie są ryzyka i korzyści, to fundamenty, które pomogą w rozpoczęciu przygody ze inwestowaniem na giełdzie.

Kluczowe wnioski

  • Giełda to miejsce wymiany papierów wartościowych.
  • Inwestowanie na giełdzie może przynieść znaczące zyski.
  • Wybór odpowiedniego brokera ma kluczowe znaczenie.
  • Analiza fundamentalna i techniczna są istotnymi narzędziami.
  • Dywersyfikacja portfela zmniejsza ryzyko inwestycyjne.
  • Znajomość rynku wpływa na sukces inwestycyjny.

Czym jest giełda papierów wartościowych?

Giełda papierów wartościowych to zorganizowany rynek, na którym inwestorzy mogą kupować i sprzedawać papiery wartościowe, takie jak akcje i obligacje. Ten złożony mechanizm pozwala na wymianę aktywów, co ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki. Dla wielu osób definicja giełdy jest pierwszym krokiem do zrozumienia, jak działają rynki finansowe oraz jakie możliwości inwestycyjne oferują.

Definicja giełdy

Definicja giełdy odnosi się do miejsca, w którym są prowadzone zorganizowane transakcje papierów wartościowych. Te transakcje odbywają się zgodnie z ustalonymi regułami i normami, co zapewnia przejrzystość oraz bezpieczeństwo. Giełdy odgrywają ważną rolę w pozyskiwaniu kapitału przez przedsiębiorstwa, a także w transferze ryzyka, co czyni je niezbędnym elementem systemu finansowego.

Rodzaje giełd

W ramach rynku finansowego można wyróżnić kilka rodzajów giełd. Wśród nich najbardziej popularne to:

  • Giełdy papierów wartościowych – gdzie handluje się akcjami i obligacjami.
  • Giełdy towarowe – skoncentrowane na handlu surowcami i towarami, takimi jak ropa naftowa czy zboża.
  • Giełdy walutowe – zajmujące się obrotem walutami obcymi.

A bustling trading floor of the Warsaw Stock Exchange, with brokers in suits and ties rapidly entering buy and sell orders on their computer terminals. The large electronic display board in the center of the room showcases the day's stock price fluctuations in real-time, casting a warm glow across the intense faces of the investors. In the background, the grand neoclassical facade of the stock exchange building is visible through the windows, a symbol of the long history and tradition of Polish financial markets. The atmosphere is one of focused energy and high-stakes decision making, capturing the essence of the Warsaw Stock Exchange as the heart of capital investment in Poland.

Każdy z tych typów giełd odgrywa znaczącą rolę na rynkach finansowych, a ich zrozumienie pozwala inwestorom na skuteczniejsze podejmowanie decyzji inwestycyjnych.

Dlaczego warto inwestować na giełdzie?

Inwestowanie na giełdzie staje się coraz bardziej popularne, a zrozumienie zalet tego sposobu pomnażania kapitału ma kluczowe znaczenie dla efektywnego zarządzania finansami. Możliwości, jakie daje rynek giełdowy, często przewyższają te oferowane przez tradycyjne oszczędzanie, co czyni go atrakcyjną alternatywą dla osób pragnących zwiększyć swoje zyski. Poniżej przedstawiamy kluczowe aspekty dotyczące korzyści inwestowania oraz różnic między inwestowaniem a oszczędzaniem.

Korzyści z inwestowania

Korzyści inwestowania obejmują przede wszystkim:

  • Potencjał wyższych zysków w porównaniu do lokat bankowych.
  • Możliwość dywersyfikacji portfela, co z kolei minimalizuje ryzyko utraty kapitału.
  • Uczestnictwo w zyskach przedsiębiorstw poprzez kupno akcji, co daje pełne prawo do dywidend.
  • Możliwość korzystania z różnych instrumentów finansowych, takich jak ETF-y czy obligacje, co poszerza horyzonty inwestycyjne.

Różnice między inwestowaniem a oszczędzaniem

Inwestowanie vs oszczędzanie różni się w kilku kluczowych aspektach. Oto najważniejsze z nich:

Aspekt Inwestowanie Oszczędzanie
Ryzyko Wyższe ryzyko, ale także wyższy potencjał zysku Niskie ryzyko, stabilne, ale niskie zyski
Horyzont czasowy Długoterminowy (zazwyczaj powyżej 5 lat) Krótki i długoterminowy
Oczekiwane zyski Wyższe niż inflacja Nawet niższe niż inflacja

Giełda ułatwia inwestowanie i pozwala na aktywne zarządzanie swoimi finansami. Warto rozważyć, które z możliwości są dla nas najbardziej interesujące, aby podjąć świadome decyzje finansowe.

Podstawy inwestowania na giełdzie

Inwestowanie na giełdzie wiąże się z różnymi pojęciami inwestycyjnymi oraz instrumentami inwestycyjnymi, które warto zgłębić, aby zrozumieć, jak funkcjonuje rynek kapitałowy. Poznanie podstawowych terminów oraz rodzajów dostępnych aktywów znacząco ułatwia podejmowanie świadomych decyzji inwestycyjnych.

Kluczowe pojęcia inwestycyjne

Wśród kluczowych pojęć inwestycyjnych wyróżniamy akcje, obligacje, ETF-y oraz opcje. Akcje oznaczają zakup udziału w spółce, co daje prawo do zysków, ale też wiąże się z ryzykiem. Obligacje z kolei to długoterminowe papiery wartościowe emitowane przez rządy lub korporacje, które zapewniają ustaloną stopę zwrotu. Zrozumienie różnic między tymi instrumentami inwestycyjnymi oraz ich funkcji na rynku pozwala inwestorom na skuteczniejsze zarządzanie swoimi portfelami.

Typy instrumentów inwestycyjnych

Inwestorzy mają do dyspozycji kilka typów instrumentów inwestycyjnych. Należą do nich:

  • Akcje: instrumenty reprezentujące własność w spółce, dające prawo do głosu oraz uczestnictwa w zyskach.
  • Obligacje: długoterminowe papiery wartościowe z ustaloną stopą procentową, stanowiące pożyczkę udzielaną emitentowi.
  • ETF-y: fundusze notowane na giełdzie, które łączą cechy akcji i tradycyjnych funduszy inwestycyjnych.
  • Opcje: kontrakty dające prawo, ale nie obowiązek, zakupu lub sprzedaży aktywów po określonej cenie.

Jak zacząć inwestować?

Rozpoczęcie inwestowania na giełdzie to proces, który wymaga przemyślanej strategii i odpowiednich narzędzi. Kluczowym krokiem w tym działaniu jest wybór brokera, który będzie odpowiedzialny za realizację transakcji. Dobry broker zapewnia różnorodność ofert, a także dostęp do zaufanej platformy inwestycyjnej.

Wybór brokera

Wybór brokera powinien być wnikliwie przemyślany. Brokerzy online często oferują bardziej konkurencyjne stawki niż ci tradycyjni. Warto zwrócić uwagę na:

  • Opłaty transakcyjne
  • Typy konta inwestycyjnego
  • Opinie innych inwestorów
  • Dostępność wsparcia klienta

Przy dokonaniu wyboru, istotne jest, aby broker zapewniał intuicyjne narzędzia do handlu oraz możliwość edukacji inwestycyjnej.

Zakładanie konta inwestycyjnego

Otwieranie konta inwestycyjnego wymaga wypełnienia odpowiednich formularzy oraz dostarczenia dokumentów tożsamości. W większości przypadków konieczna jest:

  1. Podanie podstawowych danych osobowych
  2. Weryfikacja tożsamości
  3. Wybranie odpowiedniego typu konta inwestycyjnego

Po ukończeniu procesu otwierania konta, inwestor może rozpocząć swoje pierwsze transakcje i platforma stanie się miejscem aktywności inwestycyjnej.

Analiza fundamentalna i techniczna

Inwestowanie na giełdzie wymaga umiejętności analizowania różnych danych rynkowych. Dwie główne metody to analiza fundamentalna oraz analiza techniczna. Obie różnią się podejściem, co daje inwestorom szeroki wachlarz narzędzi do oceny wartości firmy i przewidywania ruchów rynkowych.

Analiza fundamentalna – co to jest?

Analiza fundamentalna polega na ocenie wartości firmy na podstawie jej wyników finansowych oraz ogólnej sytuacji rynkowej. Kluczowe elementy tej metody obejmują:

  • Ocena sprawozdań finansowych, takich jak bilans czy rachunek zysków i strat.
  • Analiza wskaźników analizy, takich jak wskaźnik C/Z (cena/zysk) czy wskaźnik rentowności.
  • Analiza trendów rynkowych i prognoz przyszłych zysków.

Analiza techniczna – podstawowe wskaźniki

Analiza techniczna koncentruje się na danych rynkowych oraz zachowaniach cenowych akcji. Inwestorzy korzystają z różnych narzędzi i wskaźników analizy, by określić potencjalne ruchy cenowe. Do podstawowych wskaźników analizy należą:

  1. Średnie kroczące – pomagają w identyfikacji trendów rynkowych.
  2. Wskaźnik RSI (Relative Strength Index) – wskazuje na siłę lub słabość akcji.
  3. Wskaźnik MACD (Moving Average Convergence Divergence) – służy do analizy zmian momentum.

Jak budować swój portfel inwestycyjny?

Budowanie portfela inwestycyjnego to kluczowy krok w celu osiągnięcia sukcesu na giełdzie. Właściwa strategia polega na dywersyfikacji inwestycji, co pozwala na zminimalizowanie ryzyka oraz zwiększenie potencjalnych zysków. Dobrze skonstruowany portfel powinien obejmować różne sektory oraz klasy aktywów, takie jak akcje, obligacje czy nieruchomości.

Dywersyfikacja inwestycji

Dywersyfikacja inwestycji polega na rozłożeniu kapitału na różne aktywa, co może pomóc w łagodzeniu ryzyka. Im większa różnorodność w portfelu, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że jego wartość spadnie w wyniku niekorzystnych wydarzeń rynkowych. Należy zainwestować w różne branże, takie jak technologia, zdrowie, czy surowce.

Wybór odpowiednich aktywów

Wybór aktywów to jeden z najważniejszych elementów budowania portfela. Przy ocenie poszczególnych opcji warto skupić się na ich potencjalnych zyskach oraz związanym ryzyku. Analiza fundamentalna oraz techniczna mogą pomóc w podjęciu decyzji o inwestycji. Celem jest stworzenie zbalansowanego portfela, który odpowiada osobistym celom inwestycyjnym.

Klasa aktywów Potencjalny zysk (%) Ryzyko (%)
Akcje 7-10 20-30
Obligacje 3-5 5-10
Nieruchomości 5-7 10-15

Strategie inwestycyjne

W inwestowaniu kluczowe stają się odpowiednie strategie inwestycyjne, które mogą przynieść pożądane efekty. Inwestowanie długoterminowe przyciąga uwagę wielu inwestorów z powodu swojego potencjału na zysk. Przeciwnie, inwestowanie krótkoterminowe wymaga szybkiego podejmowania decyzji oraz umiejętności właściwej analizy rynku.

Inwestowanie długoterminowe vs. krótkoterminowe

Inwestowanie długoterminowe polega na utrzymywaniu aktywów przez dłuższy okres, co pozwala na wykorzystanie wzrostów rynkowych oraz minimalizację wpływu krótkoterminowych wahań. Taki sposób inwestowania często wymaga cierpliwości, ale prowadzi do bardziej stabilnych zysków. Z kolei inwestowanie krótkoterminowe opiera się na szybkim zakupie oraz sprzedaży akcji. Metoda ta wiąże się z dużym ryzykiem, ponieważ opiera się na zmianach cen w bardzo krótkim czasie.

Style inwestycyjne – wartość, wzrost, dywidendy

Różnorodność stylów inwestycyjnych pozwala na dostosowanie strategii do indywidualnych preferencji. Inwestowanie wartościowe koncentruje się na akcjach, które są niedoszacowane w stosunku do ich rzeczywistej wartości. Metoda wzrostowa poszukuje firm z wysokim potencjałem wzrostu, lecz często przy wyższych wycenach. Inwestowanie dywidendowe stawia na spółki regularnie wypłacające dywidendy, co zapewnia stabilny dochód. Każdy ze style inwestycyjne ma swoje zalety i wady, co sprawia, że inwestorzy powinni wybrać ten, który najlepiej odpowiada ich oczekiwaniom oraz celom finansowym.

Psychologia inwestowania

Psychologia inwestowania to istotny aspekt, który często nie jest dostrzegany przez inwestorów. Emocje na rynku, takie jak strach, chciwość czy euforia, mogą znacząco wpływać na decyzje inwestycyjne. Zrozumienie, jak te emocje oddziałują na naszą psychikę, może pomóc w podejmowaniu bardziej racjonalnych i przemyślanych wyborów.

Emocje a decyzje inwestycyjne

Wielu inwestorów da się ponieść emocjom, co prowadzi do nieprzemyślanych ruchów na rynku. Strach z reguły skłania do szybkiej sprzedaży aktywów, podczas gdy chciwość może skłonić do zakupów w niewłaściwym momencie. Kluczowe jest, aby być świadomym tych emocji i umieć je kontrolować. Metody, takie jak ustalanie stop lossów, mogą stanowić zabezpieczenie przed emocjonalnymi decyzjami, pozwalając na ograniczenie potencjalnych strat.

Jak radzić sobie z paniką na rynku?

W momentach kryzysowych na rynku, panika może dominować. Ważne jest, aby wdrażać strategie radzenia sobie z takimi emocjami. Regularne analizowanie rynku i posiadanie dobrze przemyślanego planu inwestycyjnego to skuteczne sposoby na utrzymanie spokojnego podejścia. Dodatkowo, współpraca z praktykami finansowymi oraz członkami społeczności inwestycyjnych może dostarczyć cennych informacji i wsparcia w trudnych czasach.

Najczęstsze błędy inwestycyjne

Inwestowanie na giełdzie wiąże się z pewnym ryzykiem, a unikanie błędów inwestycyjnych bywa kluczowe dla osiągnięcia sukcesu. Wśród najczęstszych pułapek znajdują się brak planu inwestycyjnego oraz nadmierna pewność siebie, które mogą prowadzić do nieprzemyślanych decyzji i strat finansowych.

Brak planu inwestycyjnego

Jednym z istotnych błędów inwestycyjnych jest brak planu inwestycyjnego. Wiele osób rozpoczyna inwestowanie bez określenia celów, co prowadzi do działań chaotycznych. Inwestorzy często podejmują decyzje pod wpływem emocji, co skutkuje frustracją i stratami. Opracowanie planu, który zawiera analizę ryzyka, docelowe zyski oraz strategię wyjścia z inwestycji, jest niezbędne do osiągnięcia sukcesu.

Nadmierna pewność siebie

Nadmierna pewność siebie potrafi być zgubna. Inwestorzy, którzy czują się zbyt pewnie w swoich decyzjach, często ignorują sygnały ostrzegawcze. Takie podejście prowadzi do ryzykownych inwestycji oraz podejmowania decyzji bez wystarczającej analizy. Ważne jest, aby zachować zdrowy dystans i regularnie oceniać swoje strategie, aby unikać zbędnych strat.

Podstawy analizy firmy przed inwestycją

Przed podjęciem decyzji o inwestycji, kluczowe jest przeprowadzenie dokładnej analizy firmy. Zrozumienie raportów finansowych oraz umiejętność interpretacji wskaźników finansowych są fundamentem efektywnego inwestowania. Dzięki tym informacjom inwestorzy mogą ocenić, czy dana spółka jest warta uwagi.

Jak czytać raporty finansowe?

Raporty finansowe dostarczają bogatej gamy danych, które są niezbędne do analizy firmy. Inwestorzy powinni skupiać się na kluczowych elementach, takich jak:

  • Przychody – pokazują, ile firma zarobiła w danym okresie.
  • Zyski – wskaźnik opłacalności działalności.
  • Wskaźnik P/E (cena/zysk) – pomaga ocenić wartość akcji w stosunku do zysków.
  • Zadłużenie – określa, na ile firma polega na finansowaniu zewnętrznym.

Wskaźniki finansowe – co powinieneś wiedzieć?

Wskaźniki finansowe to narzędzia, które umożliwiają ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Kluczowe wskaźniki, na które warto zwrócić uwagę, to:

  • Wskaźnik rentowności – pokazuje, jak efektywnie firma generuje zyski.
  • Wskaźnik płynności – mierzy zdolność firmy do regulowania zobowiązań w krótkim okresie.
  • Wskaźnik ROI (zwrot z inwestycji) – ocenia efektywność inwestycji.

Inwestowanie w ETF-y i fundusze inwestycyjne

Inwestowanie w ETF-y oraz fundusze inwestycyjne zyskuje na popularności wśród inwestorów, którzy poszukują możliwości dywersyfikacji swoich portfeli. Te instrumenty finansowe oferują szereg korzyści, które warto rozważyć przed podjęciem decyzji inwestycyjnej.

Co to są ETF-y?

ETF-y (Exchange Traded Funds) to fundusze, które można łatwo kupować i sprzedawać na giełdzie, tak jak akcje. Umożliwiają inwestorom uzyskanie ekspozycji na różne klasy aktywów, w tym akcje, obligacje czy surowce. Jedną z podstawowych zalet inwestowania w ETF-y jest ich elastyczność oraz niskie opłaty w porównaniu do tradycyjnych funduszy inwestycyjnych. Dzięki temu stanowią one atrakcyjną opcję dla osób początkujących oraz doświadczonych inwestorów.

Zalety i wady inwestowania w fundusze

Inwestowanie w fundusze inwestycyjne ma swoje zalety i wady. Do głównych zalet należą:

  • Dywersyfikacja portfela, co zmniejsza ryzyko związane z inwestowaniem w pojedyncze aktywa.
  • Płynność, zwłaszcza w przypadku ETF-ów, które można w każdej chwili sprzedać na giełdzie.
  • Niższe opłaty zarządzające w porównaniu do tradycyjnych funduszy inwestycyjnych.

Warto jednak pamiętać o potencjalnych wadach, takich jak:

  • Ryzyko rynkowe, które dotyczy wszystkich form inwestycji.
  • Możliwość zmienności cen ETF-ów na giełdzie, co może wpłynąć na krótkoterminowe decyzje.

Podatki od zysków kapitałowych

Inwestowanie wiąże się nie tylko z potencjalnymi zyskami, ale również z obowiązkami podatkowymi. Ważne jest, aby inwestorzy byli świadomi swoich zobowiązań związanych z podatkami od zysków, które mogą mieć znaczący wpływ na ich końcowy zysk. Przez zrozumienie zasad dotyczących opodatkowania, inwestorzy mogą efektywniej planować swoje strategie inwestycyjne.

Jakie są obowiązki podatkowe inwestora?

Każdy inwestor powinien zgłaszać dochody uzyskane z inwestycji. Obowiązki podatkowe obejmują:

  • Wypełnianie odpowiednich formularzy podatkowych każdego roku.
  • Płacenie podatków od zysków kapitałowych, które są wynikiem sprzedaży aktywów.
  • Zgłaszanie i odprowadzanie zaliczek w określonych terminach.

Ulgi i zwolnienia podatkowe

Inwestorzy mogą skorzystać z różnych ulg podatkowych, co może pomóc w obniżeniu ich zobowiązań finansowych. Do najważniejszych ulg podatkowych należy:

  • Możliwość skorzystania z ulgi na stratę kapitałową, co pozwala na odliczenie strat z wcześniejszych transakcji.
  • Zwolnienia podatkowe w przypadku niektórych funduszy inwestycyjnych oraz lokat długoterminowych.

Rynki rozwinięte vs. rynki wschodzące

Inwestowanie na rynkach rozwiniętych oraz wschodzących wiąże się z różnymi charakterystykami i możliwościami. Rynki rozwinięte charakteryzują się większą stabilnością oraz dojrzałym systemem finansowym. Przez to ryzyko inwestycyjne jest mniejsze, co przyciąga wielu inwestorów szukających bezpiecznej przystani dla swoich inwestycji zagranicznych. W przeciwieństwie do tego, rynki wschodzące oferują znaczny potencjał wzrostu, ale obarczone są wyższym ryzykiem wynikającym z niestabilności gospodarczej oraz politycznej.

Charakterystyka rynków rozwiniętych

Rynki rozwinięte zwykle charakteryzują się:

  • Stabilnym wzrostem gospodarczym
  • Dobrze rozwiniętą infrastrukturą finansową
  • Niskim poziomem inflacji
  • Regulacjami wspierającymi inwestycje

Te cechy przyciągają inwestycje zagraniczne, co dodatkowo potwierdza ich bezpieczeństwo.

Możliwości na rynkach wschodzących

Inwestycje na rynkach wschodzących mogą przynieść wysoki zwrot, ale trudności takie jak:

  • Niestabilność polityczna
  • Problemy z infrastrukturą
  • Zmienność walutowa

To właśnie te czynniki sprawiają, że inwestorzy muszą przeprowadzać szczegółowe analizy przed podjęciem decyzji. Rynki wschodzące oferują jednak ogromne możliwości dla tych, którzy są gotowi na wyzwania.

Rola informacji rynkowych

Wiarygodne informacje rynkowe stanowią fundament skutecznego inwestowania. Inwestorzy mogą podejmować lepsze decyzje, korzystając z różnych źródeł informacji. Kluczowe jest to, aby zrozumieć, skąd pochodzi dana informacja oraz jak ją interpretować w kontekście obecnych trendów na rynkach. Zachowanie ostrożności w ocenie źródeł jest niezbędne dla każdego, kto pragnie odnosić sukcesy w tym obszarze.

Jak zdobywać wiarygodne informacje?

Współczesny inwestor posiada wiele opcji pozyskiwania informacji rynkowych. Oto kilka rekomendowanych źródeł:

  • Raporty analityków
  • Portale finansowe jak Bloomberg, Reuters
  • Wiadomości gospodarcze z serwisów informacyjnych
  • Webinaria i konferencje branżowe

Wykorzystanie tych zasobów pozwala na uzyskanie pełniejszego obrazu sytuacji na rynku, co wspiera podejmowanie przemyślanych decyzji inwestycyjnych.

Media społecznościowe a inwestowanie

Media społecznościowe zdominowały świat komunikacji i informacji. Inwestorzy często korzystają z platform takich jak Twitter czy LinkedIn, aby uzyskać szybki dostęp do najnowszych informacji rynkowych. Ich elastyczność w publikowaniu treści sprawia, że można w mgnieniu oka zyskać aktualne wiadomości. Warto jednak pamiętać, że nie każde źródło w mediach społecznościowych jest wiarygodne i może prowadzić do dezinformacji.

Źródło informacji Zalety Wady
Raporty analityków Dokładne analizy, reputacja Czasami opóźnione dane
Portale finansowe Szybki dostęp, różnorodność informacji Możliwe zniekształcenia danych
Media społecznościowe Błyskawiczne wiadomości, interakcja z innymi inwestorami Dezinformacja, brak weryfikacji

Dzięki zrozumieniu różnych dostępnych źródeł informacji, inwestorzy są lepiej przygotowani do skutecznego działania na zmieniającym się rynku. Kluczowe jest, aby interpretować informacje z krytycznym myśleniem, aby maksymalizować zyski i minimalizować ryzyko.

Wniosek

Podsumowanie przedstawionych informacji ukazuje, jak kluczowe są podstawy inwestowania dla uzyskania sukcesu na giełdzie. Czytelnicy zostali wprowadzeni w tajniki różnych strategii, metod analizy oraz psychologii inwestora, co dostarcza cennych porady inwestycyjne, niezbędnych do podejmowania świadomych decyzji.

Przed rozpoczęciem przygody z rynkiem finansowym, warto być dobrze przygotowanym oraz mieć świadomość ryzyk związanych z inwestowaniem. Umiejętność analizy fundamentalnej oraz technicznej, dywersyfikacja portfela i odpowiednie podejście do rynku mogą znacząco zwiększyć szanse na pomyślne inwestycje.

Ostatecznie, każdy inwestor, niezależnie od swojego doświadczenia, powinien nieustannie rozwijać swoją wiedzę i umiejętności. Podstawy inwestowania to dopiero początek, a świadome podejście do inwestycji zapewnia nie tylko lepsze wyniki finansowe, ale również większą satysfakcję z tego, co się robi na giełdzie.